De ophef deze week over de gruwelijke mishandeling in Eindhoven was weer ouderwets heftig. Het land liep massaal te hoop tegen deze ‘beesten’. De vraag is echter of wij wel zo veel anders zijn dan de acht van Eindhoven. Ik denk het niet. Ik heb de beelden gezien. En ik was niet verrast. Ergens hoorde ik iemand zeggen dat de ophef in Nederland logisch is. ‘Omdat het nu eens een keer op film staat’. Dat klopt. Maar het is verre van uniek. Ik ken deze beelden. Ik heb er honderden gezien. Beelden van bewakingscamera’s die in grote steden ieder weekeinde laten zien waar wij toe in staat zijn. Als we eenmaal alcohol achter de kiezen hebben.
Het is niet prettig om naar te kijken. We gebruiken de hoofden van anderen als voetbal. Slaan en schoppen mensen die weerloos op straat liggen. Of proberen met een groot slagersmes iemands hoofd er af te hakken. Allemaal onder het wakende oog van de bewakingscamera’s, ooit zo enthousiast geprezen om de zogenaamd preventieve werking.
Bij het zien van de beelden schieten we steeds weer in dezelfde kramp. We plaatsen het geweld razendsnel buiten onszelf. Zien het als een probleem van ‘beesten’ die een slechte opvoeding hebben genoten. Die niet deugen. We eisen zware straffen.
Ruim alle beesten op en we krijgen een veilige samenleving.
De waarheid is veel verontrustender dan deze beelden laten zien. Uitgaansgeweld is niet buiten onszelf te plaatsen. Omdat wij het geweld zelf zijn. De waarheid is dat het onze kinderen zijn die daar op de grond liggen en geschopt worden. Maar dat het net zo goed ook onze kinderen zijn die daar zo woest schoppen.
Ik wil het nog wel sterker maken. Het ‘met geschoeide voet tegen iemands hoofd schoppen’ staat wekelijks op de agenda van de enkelvoudige politierechter. De ‘lichte’ rechter die alleen relatief lichte straffen mag opleggen.
Doodnormale scholieren en studenten die doorslaan. Groepsdruk, frustratie, alcohol en een gezamenlijke vijand. Veel meer heb je niet nodig. Wij mensen koppelen een immens grote interne loyaliteit makkelijk aan een gevaarlijk lage externe loyaliteit. Voor onze vrienden gaan we door het vuur. Ook als we daarvoor anderen half dood moeten schoppen. Soms zijn we allemaal even hooligans.
Daar helpt geen fantastische opvoeding van wie dan ook tegen. Of een lange celstraf om ons aangetast gevoel van rechtvaardigheid te herstellen. Dat zijn slechts constructies om ons de schijn van controle te geven.
Eindhoven is geen incident. Het laat pijnlijk duidelijk zien waar wij allemaal toe in staat zijn. Denk aan de extreem gewelddadige rellen in Haren. Nog geen tien uur nadat de laatste rookwolken waren opgetrokken, betitelden leden van de politie en het Openbaar Ministerie de verdachten al als beesten.
De werkelijkheid bleek radicaal anders. Bij de rechtbank werden een voor een doodnormale scholieren aangevoerd. Een enkele student. Een paar mensen die de opleiding tot beveiliger deden. Alcohol, groepsdruk en een gezamenlijke vijand. Zo makkelijk was het. En zo makkelijk zal het de volgende keer weer zijn. Hoe boos wij steeds ook maar weer worden.
Onze reactie op geweld doet denken aan de moderne schandpaal. De acht van Eindhoven kregen deze week zelfs onverwacht steun van het Openbaar Ministerie. Die riep op tot kalmte in de maatschappij. Vroeg de samenleving om niet voor eigen rechter te spelen.
Maar onze beestentrein reed door.
Het nieuws dat het slachtoffer zelf in eerste instantie verbaal agressief was, werd door ons massaal weggehoond. Het gegeven dat rechters altijd rekening moeten houden met de rol van het slachtoffer lijkt nog niet bepaald doorgedrongen. Ook al liggen er duizenden vonnissen waaruit blijkt dat de straf lager uit zal pakken als het slachtoffer zelf de confrontatie zocht.
GeenStijl zette nog een tandje bij. Ironisch gezien zijn het de schreeuwers van de roze Khmer zelf die al in een aantal concrete gevallen voor strafverlaging hebben gezorgd door veel te hard te oordelen over iets waar ze nauwelijks weet van hadden.
Zo kan ik me nog een taxichauffeur herinneren die pas sloeg nadat hij werd geslagen. Voor GeenStijl was de man een moordenaar. Dezelfde GeenStijl overigens die meent dat je inbrekers dan wel weer best je huis uit mag meppen.
Ik hoor Theo Maassen al zeggen ‘dat we daar in Eindhoven een mooi woord voor hebben’.
Hypocrisie.
Maar goed. Natuurlijk begrijp ook ik de verontwaardiging. Het is niet best om te zien waar wij toe in staat zijn. Maar heel misschien zou een deel van de verontwaardiging ook over ons moeten gaan.
Omdat wij simpelweg weigeren te geloven dat geweld ook in ons zit. Dat respect voor het belang van een ander slechts aangeleerd is. Een afspraak om het zo te doen. Een beetje zoals streng gelovigen jaloezie als een zonde zien omdat het nu eenmaal op papier staat.
Heel misschien moeten wij eens erkennen dat de drempel naar agressief gedrag vele malen kleiner is dan we denken. Dat we alleen veilig achter onze computer precies en heel nobel allemaal weten hoe het moet. En dat we moeten accepteren dat we een paar biertjes later zonder problemen en blind over die drempel vliegen.
Geloof me. Ik heb jullie gezien. En niet alleen in het uitgaansleven.
Het verschil tussen goed en kwaad zit niet zozeer in de mens zelf. Het zit in de omstandigheden. Altijd. Met een goede baan op zak hebben we geen reden om te stelen. En dus vinden we de verslaafde winkeldief heel gemakkelijk maar een enorme klootzak.
De acht van Eindhoven verdienen een goede rechtsgang. Met oog voor hun belangen.
Al was het alleen maar omdat het onze kinderen zijn die straks net zo makkelijk in hun schoenen kunnen komen te staan.
Geloof me. Ik heb ze gezien.
