Luilekkerland had natuurlijk een utopie moeten blijven. Inmiddels heeft de commercie er alles aan gedaan om ons door de rijstebrijberg heen te laten knagen en staren we moddervet naar de gebraden ganzen die voorbij vliegen. Thuisbezorgd.nl draait overuren zodat we onafgebroken achter onze breedbeeldschermen kunnen blijven zitten. Onze grootste ergernis is de afstandsbediening die niet binnen handbereik ligt. De commercie juicht, de massa is stil en je hoort alleen het zachte geluid van kauwende kaken.
Vroeger raakten we nog wel eens opgewonden, in eerste instantie over wezenlijke problemen: mensenrechten, oorlogen, naasten die uitgebuit werden. In de loop van de tijd verflauwde die opwinding en kregen zelfs frauderende managers en falende politici de massa niet meer in de corpulente benen. Vooruit, voor Zwarte Piet trekken we nog quasi verontwaardigd een wenkbrauw op, dan lijkt het tenminste nog wat.
Het ideaal lijkt bereikt: voldoende geld en veiligheid, de wereld aan je voeten. Het resultaat is allesbehalve ideaal. De handleiding voor onze diersoort vermeldt nadrukkelijk in de kleine lettertjes dat we ‘in het zweet des aanschijns’ ons brood moeten verdienen. We hebben uitdaging nodig, er moet altijd iets te wensen blijven en het gevaar moet blijven dreigen aan de horizon zodat we alert blijven. Dat heeft positieve effecten op onder andere onze BMI, conditie, sociale cohesie en ‘het gevoel te leven’. Niet verbazingwekkend dat mensen soms besmuikt toegeven dat de Tweede Wereldoorlog ondanks de verschrikkingen ook een mooie tijd was: het ging tenminste ergens over. De laatste soortgenoten die deze periode hebben meegemaakt zitten bevend met een deken over hun knie in een rolstoel en kunnen waarschijnlijk het woord WORST niet meer achterstevoren spellen.
Het optimum tussen, aan de ene kant stabiliteit en aan de andere kant gevaar zijn we reeds lang geleden gepasseerd. De droom van het Kapitalisme is uitgekomen: de brave massa die slaafs consumeert en zich koest houdt. De film Contagious laat namelijk zien wat er gebeurt als er paniek uitbreekt of een opstand ontstaat onder het volk. In dit geval door een dodelijk virus. Een kolkende massa die alle regels aan haar laars lapt, gaat plunderen en waar niet veel aan te verdienen valt.
Luilekkerland is ontsproten aan de Middeleeuwse geest die wilde ontsnappen aan alle ellende van die tijd zoals hongersnood en oorlog, fair enough. Wij leven inmiddels de droom van de Middeleeuwer, maar het is onze levende nachtmerrie. De commercie misbruikt ons evolutionaire design en houdt ons gevangen door haar suggestie dat nog meer kopen ons onbehagen doet verbleken. We zijn net mieren op de Möbiusring van Escher die oneindig moeten blijven doorlopen, of we willen of niet.
Er zijn nog nooit zoveel mensen depressief geweest, het aantal zelfmoordpogingen neemt schrikbarend toe, middelbare scholieren drogeren zich massaal door te blowen, pillen te slikken of zich terug te trekken in een virtueel bestaan. Er is wel degelijk gevaar, sterker nog, de wereld staat zelfs in brand. Wie heeft er echter belang bij om ons op de feiten te wijzen of om ons wakker te schudden? Niemand, zo lang er aan ons verdiend kan worden. We laten het volk zo dik worden dat ze nog nét naar de Burger King kunnen waggelen om een hamburger te kopen voordat ze dood neervallen. De brandlucht wordt gemaskeerd door lavendelspray, die al jaren in de aanbieding is.
Elke ramp, elke onthoofding kan je liken of wegklikken terwijl hitsige vrijgezellen uit jouw buurt om je aandacht vechten aan de zijkant van het scherm.
De tijden breken aan dat mijn psychotische patiënten de nieuwe zieners zijn geworden: zij zien ‘goed en kwaad’, ze vrezen het einde der tijden en de kwade machten door wie ze beïnvloed worden. Hun angst is oprecht, het angstzweet ruikbaar. Hazes begreep het misschien beter dan we dachten: geef mij nu je angst, ik geef je er hoop voor terug.
