Column

Sexting en de schuldvraag

19-12-2013 11:30

Stel je een meisje van 16 voor. We noemen haar Annika. Ze heeft verkering met een jongen uit haar klas, we noemen hem Rutger. Ze vertrouwen elkaar en hebben af en toe seks. Ook wisselen ze soms naaktfoto’s uit. Dan gaat het uit, zoals die dingen gaan. Rutger stuurt foto’s van Annika’s borsten door aan zijn vrienden. Vervolgens gaan ze de hele school rond. Er ontstaat een schandaal. De schoolleiding baalt ontzettend. Ze hadden hun meisjes nog zo gewaarschuwd voor zulke situaties.

Schuld van de dader

Als je niet wilt dat er naaktfoto’s van je online verschijnen, moet je ze niet versturen. Als je niet wilt dat bouwvakkers naar je fluiten, moet je niet in een kort rokje langs ze lopen. Als je niet wilt dat mannen je verkrachten, moet je niet dronken worden op een feestje.

Ho maar wacht eens even, was dit nu niet juist waar feministen jarenlang tegen streden? Verkrachting is nooit de schuld van het slachtoffer; het is de schuld van de dader. Wie zat fout in bovenstaande situatie? Annika omdat ze naïef was te denken dat ze Rutger voor eeuwig kon vertrouwen, of Rutger omdat hij zo hufterig was dat vertrouwen te beschamen?

Kinderporno

Sexting, de lelijke benaming voor het verzenden van seksueel expliciete beelden of teksten via de telefoon, is een grote bron van zorg onder ouders. Er wordt meestal paniekerig over gedaan (voorbeeld, voorbeeld, voorbeeld). Sexting wordt soms verbonden aan kinderporno. Die link is niet raar. Tot september 2013 was het verzenden van een seksuele afbeelding van een minderjarige strafbaar – ook als je zelf die minderjarige bent. Gelukkig adviseert een nieuwe leidraad van het Landelijk Expertisecentrum Kinderporno om sexting niet te vervolgen als er niets bijzonders aan de hand is.

Jongeren noemen sexting zelf nauwelijks als online risico. Vijftien procent van de Nederlandse jongeren van 9-16 jaar heeft wel eens online seksuele boodschappen ontvangen. Drie procent heeft daar last van. Acht procent van de jongens en vier procent van de meisjes heeft wel eens voor de webcam borsten, billen of geslachtsdelen getoond.

Recent onderzoek onderAmerikaanse jongeren laat zien dat zij steeds verstandiger omgaan met sexting. Zij sturen naaktfoto’s vooral naar hun verkering (66% in 2013, 53% in 2009). Foto’s versturen aan iemand die ze net hadden ontmoet nam af (5% in 2013, 10% in 2009). Hierbij moet opgemerkt worden dat Amerikaanse jongeren meer met sexting in aanraking komen: 28 procent ontvangt wel eens zo’n bericht (zie Philippe Remarque’s analyse van dit verschil).

Oplossingen

De schuld voor de verspreiding wordt veel te vaak bij de verzender gelegd, die meestal ook het slachtoffer is. Zo geeft de politie (!) het advies “laat je niet verleiden tot het versturen van sexy foto’s en filmpjes”. Onderzoeks- en reclamebureau Youngworks zegt dat het gaat om “ondoordachte acties van vooral jonge meisjes”. Scholen gaan hier vaak in mee en richten zich op de verzender. In lessen mediawijsheid worden de risico’s van sexting voor slachtoffers benadrukt – zie de tweede alinea van dit stuk.

Gelukkig kan het ook anders. Nieuwe Meesters ontwikkelde voor scholen een methode die in de praktijk bijzonder effectief is gebleken. Leerlingen, docenten en onderwijsondersteunend personeel vormen samen een mediateam. Door die samenwerking ontstaat er overlap in het sociale netwerk van de school en het netwerk van de leerlingen. Wanneer er iets misgaat, zit de school er direct bovenop met webcare. Centraal daarbij staat het bestraffen van de verspreiders en het met andere leerlingen bespreken van de problematiek. Ook het kundige advies van Ouders Online richt zich tegen daders.

Sexting is gezond

Het is begrijpelijk dat ouders en scholen nog niet altijd even goed weten hoe om te gaan met nieuwe media. Ze moeten daarbij wel in de gaten houden welk gedrag precies bestreden moet worden. Vertrouwen hoor je niet te beschamen; chantage is een strafbaar feit. Maar met het versturen van geile berichtjes aan je scharrel of verkering is niks mis. Sterker nog, sexting is een veilige vorm van seks waarvan je geen enge ziektes kunt krijgen.